Rouw gaat over verbinding niet over loslaten. “Afsluiting is gelul”

Ik weet niet hoe 2021 voor jou was. Maatschappelijk gezien was het een bizar jaar. Met voor veel mensen verlieservaringen. Verlies van verbinding met anderen, verlies van gezondheid, verlies van inkomen/werk. En verlies door de dood van dierbaren. Waarbij het afscheid nemen door allerlei omstandigheden ook nog eens bemoeilijkt werd.

Rouw komt in allerlei vormen vaak terug in de gesprekken in mijn coaching praktijk. Iedereen verliest dierbaren. En het kan een strijd zijn om het leven daarna vorm en betekenis te geven. En het kan nog lastiger worden door allerlei issues waar mensen tegen aan lopen. Waardoor ze zichzelf kwijtraken. (Slogan van mijn website). Voor mezelf was er nog een reden voor deze blog. Namelijk dat er vorig jaar, vier dierbare familieleden zijn overleden. Mijn broer en zijn vrouw en nog twee schoonzussen. Enfin, nu maar naar mijn blog.  Een pittig onderwerp.

Maar eerst….Wat is rouw ?

Rouw is verliesverwerking bij het beëindigen van een betekenisvolle relatie. Dat kan zijn van je werk, je huisdier etc. In deze blog beperk ik me tot mensen. We rouwen omdat we gehecht zijn aan iemand. Rouwen is voor iedereen weer anders. Alleen de rouwende kan daar zijn antwoord op geven. Manu Keirse (een bekende Vlaamse rouwspecialist) heeft het over een vingerafdruk van verdriet. Verdriet is als je eigen vingerafdruk, uniek – er zijn geen twee vingerafdrukken gelijk. Om niet theorie en boeken na te praten wil ik een aantal van mijn rouwervaringen delen. En zijn er dingen die herkenbaar zijn.

Mijn rouwervaringen.

Bevattelijke rouw.
Mijn vader overleed in 2004 in een verzorgingstehuis op 91-jarige leeftijd. Ik voelde het verlies, de pijn en het gemis. Ik was weeskind geworden Na die schok kwamen mijn hart en mijn hoofd weer bij elkaar. Ik wilde dat hij bleef maar er was ook het besef dat 91 jaar een mooie leeftijd is. En dat het leven eindig is. En daarbij was hij goed verzorgd in het verzorgingstehuis. En hij was er zelf aan toe. Dat gaf me ook rust. Het was voor mij te bevatten. Daarna heb ik samen met mijn zus zijn huis opgeruimd. Dat hielp bij het rouwen.

Voorrouw.
Mijn oudste broer en drie schoonzussen kregen allemaal, in de loop van 2021,sterke gezondheidsproblemen. De hoofdoorzaak was kanker. En zoals ieder mens verschillend is, zo drukte elk met zijn eigen, unieke vingerafdruk van rouw op mij. De overeenkomst was dat de man met de zeis, zijn werk uitstelde. Het is leven tussen hoop en vrees. En ik voelde ongeloof en woede bij het horen van de diagnose. Het waren heel verschillende ziekteprocessen, goede uitslagen gevolgd door slechte met rustige tussenpauzes. En zo voelde ik me heen en weer geslingerd. Tussen acceptatie en ontkenning. Het is rouwen om iemand die nog leeft. “Crazy heights and real deep lows” zingt Danny Vera in het nummer Rollercoaster. De “Crazy heights” waren ook de dierbare gesprekken, de mooie momenten die nog plaats gevonden hebben. Die me goed deden. Die betekenis gaven. Het rouwen begon al voor het overlijden en ging door daarna. De overlijdens kwamen niet helemaal onverwacht. Waardoor de schok van hun overlijden weer anders aan kwam. Dit schrijvend merk ik dat het gemis, nu weer binnenkomt.

De ramp.

“Niet het snijden doet zo’n pijn maar het afgesneden zijn.”         ( M.Vasalis, dichteres)

Ik was 19 jaar toen mijn moeder zelfmoord pleegde. Ze was depressief. Het gebeurde na een moeizame periode met veel zorg en jaren na een eerdere zelfmoordpoging. En op het moment dat ik het gevoel had dat het goed ging. Dat ze weer vrolijk was. Hoe mis kun je het hebben… ? Volkomen onverwacht, was er deze ramp. Ik was afgesneden van mijn moeder. Ruim 45 jaar later, laat het nog zijn sporen in me na.
Ik was niet alleen afgesneden van mijn moeder. Ik voelde me ook afgesneden van mezelf. Uit elkaar gedonderd. “Falling apart” noemen ze dat in het Engels .Het gevoel alsof mijn zelf, mijn ziel zich splitste. Gevoel en verstand gingen hun eigen kant op. De ontreddering, de onbegrijpelijkheid, het schuldgevoel, de Wat als… vragen. Wim ter Horst noemt het in zijn boek: Over troosten en verdriet. een doolhof waarin je terecht komt. Zo nu en dan vind je even een uitgang. Het volgende moment zit je er weer middenin.

Een andere ramp was het overlijden van mijn neefje van bijna 10 jaar daar schieten woorden te kort voor. Ide Wolzak, zijn vader en mijn zwager, heeft daar een boek over geschreven: En huilen doe je maar in de pauze.

Mijn ervaringen deel ik niet als een “wat- een-leuk -weetje-over-Gijs”. Ik voel me kwetsbaar om ze zo te delen. Kwetsbaar juist omdat deze dierbaren deel van me zijn. En dat komt dichtbij. Ik voel loyaliteit. Ik ben en blijf verbonden met ze. En juist ook daarom deel ik ze omdat ik ze niet onder stoelen of banken hoef te stoppen. En zo kom ik bij de kern van deze blog :

Rouw gaat over verbinden en niet over loslaten. “Afsluiting is gelul”

Fysiek is iemand er niet meer. Die wereld laat je geleidelijk aan los. Niet meer even een appje sturen, samen dingen doen, plannen maken… Je innerlijke relatie is er nog wel. Die relatie hoef je niet los te laten. Doordat je hechting hebt aan iemand, is die ander deel van jezelf, deel van je identiteit. Je “weet” het. Vager kan ik het even niet zeggen. Het-is jij-die mij-ik maakt. Alleen op je eigen wijze kun je vormgeven aan die verbinding met de overledene. Van het neerzetten van een foto van de overledene, een voorwerp in de kast of op je lichaam zoals een sieraad, een paar schoenen. Het lid blijven van dezelfde voetbalploeg. Een bepaald gezegde dat je bijblijft. Bepaalde waarden/ vooroordelen die je overneemt. Het gaat je leven lang door. Ik “praat ” nog regelmatig met mijn moeder. Ik klets tegen mijn schoonouders bij hun graf. “Zo moe, het graf ligt er weer netjes bij, doe je de groetjes aan pa?” In onderstaande video legt Nora Mcinermy op een heldere manier uit, hoe ze de verbinding met haar overleden man voortzet. Een aanrader! Je kunt de taal op Nederlandse ondertiteling zetten.

In de loop van de tijd zijn er veel verschillende oplossingsgerichte denkwijzen over rouw ontstaan. Enkele modellen hebben grote invloed gekregen. Bekend zijn o.a. de rouwfasen van Elisabeth Kübler-Ross en de rouwtaken van William Worden. Ze geven de indruk dat er een eindpunt is aan rouw. Het past in een samenleving waarin we mensen op z’n sterk zijn/ “er sterker uitkomen” beoordelen. Anders heeft hij/zij heeft het nog niet “verwerkt”. En dan hoor je bij de verkeerde groep. “Afsluiting is gelul” zo eindigt het boek: Hersenspinsel van Elisabeth Mccracken, dat ze schreef over het overlijden van haar zoontje tijdens de zwangerschap.

Het is aanpassen aan een wereld zonder de dierbare. En dat je leven lang. Dat kun je alleen op je eigen manier doen. Afgelopen jaar werd mijn rouw weer aangeraakt bij de overlijdens van mijn broer en schoonzussen. Mijn eigen rouwpijn werd geraakt doordat ik “te doen” heb met hun partners en kinderen. Ik “weet “van toen ik mijn eigen ouders verloor. Dat is wie ik ben. Het overlijden van mijn oudste broer raakte aan me. Ik besefte (rouw is niet alleen iets voelen maar is ook in je denken) dat daarmee “ons gezin” daarmee beëindigd is. Het is leren leven met het gemis.

Het gezegde “de draad weer oppakken” klinkt alsof er een tijd is voor dat iemand er was en een tijd zonder die dierbare, want die draad is doorgeknipt. De ervaringen, de kleur die je dierbaren aan je leven hebben gegeven, zijn draadjes waarmee je met hen verbonden bent en blijft. Het zijn draadjes die je inweeft in het tapijt van je leven. En dat je leven lang.

Losse draadjes.

Ik kan me voorstellen dat je denkt :” ho wacht even Gijs…draadjes inweven in mijn leven? ” “.ammenooitniet… Ik ben behoorlijk de draad kwijtgeraakt na het overlijden van…” En ja ! Er zijn nog wel wat losse draadjes (kanttekeningen) te maken bij het levend houden van herinneringen van de overledene. Ik noem er een paar die ik ook herken in mijn coaching praktijk.

Negatieve gevoelens.

• Relaties hoeven niet geromantiseerd te worden. Je kunt je bevrijdt voelen van de pijn die iemand je heeft gedaan met zijn of haar acties, uitspraken of gedrag. Dat mis je niet. Ook dat is rouwen. Het kan geleidelijk aan verzachten en gelijktijdig positief en negatief worden. “Het is een grote…maar ik hou van hem” (uitspraak van een cliënt van me.)
• Loyaliteit kan tot tegenstrijdige of het onderdrukken van negatieve gevoelens leiden. Mag ik wel boos blijven op mijn vader die me in de steek heeft gelaten toen ik hem nodig had?
• Als er te veel/ te vaak/ te ernstige dingen zijn gebeurd, dan kunnen negatieve gevoelens en herinneringen je gijzelen. En ervoor zorgen dat je blijft hangen in wrok, angst of verbittering. Deze brengen je schade en staan je rouw en daarmee je heling in de weg. Het is dan belangrijk om de verbinding met jezelf te herstellen. En je gevoelens daarin toe te laten.

En tenslotte.
Je eigen veerkracht helpt je vaak om je verlieservaring op te nemen in je leven. Mensen om je heen, iemand waarmee je kunt praten, waar je je verhaal kwijt kunt, zijn belangrijk. Heeft deze blog, vragen bij je opgeroepen? Ben je de draad kwijt? Loop je in je doolhof rond en kom je er niet uit? Is het rouwen bemoeilijkt door negatieve gevoelens, onmacht of andere issues? Heb je het gevoel dat je wel wat hulp kunt gebruiken? Stuur me dan een berichtje. We kunnen met elkaar via de Zoom of telefoon spreken. Vrijheid, blijheid. Of je waagt er een Coffee, Cake en Coachingaan! Welkom !
Verder hoop ik dat je wat hebt gehad aan deze blog. Je mag ‘m natuurlijk delen. En ik hoor ook graag van je wat je er van vond. Of wat je triggerde in deze blog.  Deze blog is eerder verschenen als nieuwsbrief. Schrijf je hierin als je mijn nieuwsbrief wilt ontvangen. 

Laat dit veld leeg

Inschrijven voor mijn nieuwsbrief

Wat is je naam?

En je achternaam?

E-mailadres *

Ik stuur je geen spam! Lees mijn privacybeleid voor meer informatie.

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.